De Hemmes is een voormalig Schiereiland in de Zaan bij het Kalf in Zaandam. Op het eiland stonden eeuwenlang acht industriemolens te draaien. Het eiland stond in de Zaanstreek bekend als moleneiland. Rond WOII zijn de laatste molens gesloopt. Daarna bleef een verstedelijking van het terrein echter uit. Op dit moment is het terrein nagenoeg onbebouwd. Alleen op de kop en aan het begin bevindt zich bedrijvigheid.
De Stichting Hemmes Groep is in 2012 opgericht door een groep betrokken Zaankanters. De stichting, gestart als burgerinitiatief, wilde voorkomen dat De Hemmes een standaard Vinex-wijkje zou worden. De stichting is om deze reden zelf met een visie gekomen en deze viel, na een druk bezochte presentatie in 2012, in goede aarde bij het Gemeentebestuur. Sindsdien zijn we in gesprek met de gemeente over onze plannen. De gemeente heeft namelijk het grootste deel van De Hemmes in bezit.
Kernpunten van de stichting:
- Inzet van erfgoed voor de transitie van de Hemmes
- Cultuurhistorie als uitgangspunt
- Herbouwen van drie Zaanse molen die energie op gaan wekken
- Streekeigen bouwen zoals de padenstructuur en Zaanse houtbouw
- Leren, werken & maken op de Hemmes
- Energieneutraal in combinatie met erfgoed
- Duurzaam
- Natuurinclusief bouwen en vergroten van de biodiversiteit
In de periode 2012 tot 2019 is er samen met FARO-architecten hard gewerkt aan een stedenbouwkundig plan voor de hele Hemmes (op het terrein van Kramer na). Een plan met drie molens en woningbouw. Helaas bleek woningbouw toch niet mogelijk op De Hemmes vanwege allerlei geur- en geluidcontouren van de omringende bedrijven.
Om toch de voortgang erin te houden heeft de gemeenteraad in 2019 besloten akkoord te gaan met de bouw van de eerste molen, te weten : De Zaadzaaijer. Deze molen komt op dezelfde plek als zijn voorganger (1690-1949). Het wordt een typische Zaanse molen met in de kap een aantal generatoren om stroom op te wekken. In de molen en molenschuur is ruimte voor Maak-bedrijfjes, of vergaderruimte
Op dezelfde kavel willen wij circa 12 Zaanse panden bouwen. Acht aan het molenpad en vier aan de bestaande weg als opmaat voor de verdere ontwikkeling. In deze panden is ruimte voor het Praktijk centrum Restauratie & Ambacht Noord-Holland en/of Maakbedrijfjes.
In de kavel naast de molen willen wij houtloods De Veldvlieger herbouwen. Deze loods uit 1880 stond ooit in het Oostzijderveld; is in 1979 gedemonteerd, vervolgens opgeslagen en gelukkig bewaard gebleven. In de houtloods komt de MBO-opleiding Technicus Hout & Restauratie
Op dit moment ligt de grond nogal laag en is het erg drassig. Het zal opgehoogd moeten worden. Dit gebeurt in 2025. Om te voorkomen dat de opgehoogde grond weer de Zaan inspoelt zullen er damwanden geslagen moeten worden. Maar we willen niet dat de randen alleen maar uit steile hoge damwanden bestaat; een dergelijke oever biedt amper leefmogelijkheden voor diverse planten, vissen en dieren. Om deze reden maken we een groot deel van de oever natuurvriendelijk.
De kavel zelf willen we zo groen mogelijk inrichten. De noodzakelijke paden worden waterdoorlatend en de rest van het terrein zal bestaan uit bloemrijk grasland. Bloemrijk grasland trekt vogels, insecten en vlinders aan, vergt weinig onderhoud en levert een grote bijdrage aan de biodiversiteit.
Tenslotte wordt onze kavel autovrij. Aan de andere zijde van de weg komt een tijdelijke parkeerplaats.