De Hemmes

Schiereiland De Hemmes is circa 5,4 ha groot en gelegen aan de Zaan. Het was ooit een eiland en door middel van een brug verbonden aan het Kalf. Sinds enige tijd is er sprake van een vaste landverbinding.

Hemmes ofwel Hemlanden betekent buitendijks gebied. Er waren vroeger veel Hemlanden langs de Zaan. Het Kogerhem aan de overzijde is een voorbeeld hiervan maar door de fabrieksbebouwing van Tate &Lyle niet meer als zodanig herkenbaar. Vanwege de lage ligging stroomde de Hemmes talloze malen over.

Desondanks was de Hemmes van 1650 tot de Tweede Wereldoorlog het domein van molens en daarmee een typisch Zaans industriegebied. De ideale ligging aan het water voor het noodzakelijke aan- en afvoer en een gunstige ligging ten opzicht van de wind waren hierbij belangrijke factoren. De Hemmes werd in de volksmond ook wel “Moleneiland” genoemd. Het eiland was door slootjes opgedeeld in kavels. Op elke kavel bevond zich een molen. Er stonden maar liefst 8 molens op het eiland.

De Hemmes rond 1900 vanuit Koog aan de Zaan

Vanaf het einde van de 19e eeuw verdwenen de windmolens door sloop langzamerhand uit het Zaanse landschap. Machines in fabrieken bleken effectiever te zijn. Van de circa 1100 molens die in de Zaanstreek hebben gestaan zijn er nu nog maar 15 over, waarvan er 9 aan de Zaanse Schans staan.

De Hemmes in de jaren 30

De Hemmes is nooit verder tot ontwikkeling gekomen met woningbouw. De verontreiniging in de grond (veroorzaakt door stortingen), de geur- en geluidcontouren van de omliggende fabrieken en het versnipperde grond-bezit  bleken tot voor kort niet te nemen hindernissen voor de woningbouwplannen.